Bu Ay Hangi Kitapları Okudum? (Ocak 2017)

Bu ay iş yoğunluğundan fazla kitap okuduğum bir ay değildi. Daha ziyade Açık öğretim Tarih bölümü kitaplarını okudum ki gerçekten bu kitaplar büyük bir zenginliktir.

AÖF – Roma Tarihi

Aslında bu kitap iki bölümden oluşuyor: Eski Yunan Hellas ve Roma Tarihi. Bu ay kitabın ikinci yarısını yani 4-8. ünitelerini okudum.

Özet olarak belirtmek gerekirse Roma tarihi dört evreye ayrılır:

- Krallık öncesi Roma

- Krallık dönemi

- Cumhuriyet dönemi

- İmparatorluk dönemi.

Anahtar Kavramlar

- Roma Tarihi

AÖF – İslam Medeniyeti ve Tarihi

Bu kitapta da bu ay 5-10. üniteleri okudum. Oldukça güzel bir kaynak olduğunu söyleyebilirim.

- Hulefa-i Raşidin dönemi

- Emeviler dönemi

- Endülüs devleti

Hulefa-i Raşidin dönemi tarihi hep bildiğim şeyler idi. Emeviler konusunda biraz daha sistematik bir bilgim oldu. Emeviler genel olarak iki bölüme ayrılır:

- Muaviye’nin soyundan gelen sultanlar

- Mervan bin Hakem’in soyundan gelen sultanlar

Kitapta Emeviler’den sonra ise Abbasiler’e değil Endülüs’e yer verildi. Endülüs’ün de dönemleri şöyle sıralanabilir:

- Valilikler dönemi

- Emevi devleti

- Muluk’ut Tavaif (Beylikler)

- Murabıtlar (Afrika kökenli Berberiler)

- Muvahhitler (Yine Afrika kökenli Berberiler)

- Gırnata Krallığı (Beni Ahmer Devleti)

Endülüs devletinin yıkılışı aslında fetihten kısa bir süre sonra başlamıştı. Müslümanlar 732’de Puvatya savaşında Franklara yenildiler. O tarihten sonra da Endülüs fetihleri durdu ve tersine fetih başladı. Aslında bu savaştan sonra patlak veren ayaklanmalar isyanlar ve iç savaş nedeniyle Endülüs’ün iki yakası bir daha asla bir araya gelemedi. Araplar, Berberiler, Sakalibe (Endülüs kölemenleri) ve yine Arapların kendi aralarındaki kabileler arasında sonu gelmez ayrılıklar ve çekişmeler yaşandı.

İbretlik bir tarihtir Endülüs tarihi.

Anahtar Kavramlar

- İslam Tarihi

- Emevi Tarihi

- Endülüs Tarihi

AÖF – Orta Asya Türk Tarihi

Hunlar, Göktürkler, Ak Hunlar, Avrupa Hun Devleti, Attila, Uygurlar, Tabgaçlar, Avarlar, Hazarlar, Sabarlar, Moğollar, İlhanlılar, Altın Orda, Timur, Babür devleti, Türkistan hanlıkları ve diğerleri.

Keyifli bir okuma idi. Ama çok yoğun olduğu için yeniden bir kronolojik sıralamaya ihtiyacım var.

Anahtar Kavramlar

- Türk Tarihi

- Orta Asya Türk Tarihi

Sigmund Freud – Musa ve Tek Tanrılı Dinler

Bu kitapta geçen görüşlerini genellikle Adolf Meyer ve Ernst Sellin’e dayandırıyor. Meyer Musa’nın Mısır prensi olduğunu, Sellin ise Musa’nın kendi kavmi tarafından öldürüldüğünü ileri sürer. Tabi Freud bu iki fikri benimseyerek bunlara psikanaliz açıdan yaklaşır.

Freud bu kitabında temel olarak Musa’nın Mısırlı bir prens olduğunu kanıtlamaya çalışıyor. Ona göre de tek tanrı (Aton) inancı İkhnaton isimli bir Mısır Firavunu tarafından geliştirilmişti. (Bu Hz. Yusuf dönemindeki Firavun olmalı. Gerçi İkhnaton tarihini Musa’dan bile daha geç bir döneme bağlıyorlar. MÖ.1350) Böylece Musa Mısır’da köleleştirilmiş bir halk olan İsrail halkına bu inancı empoze ederek onlara liderlik etmiştir. Hem tek tanrılı dini, hem de sünneti Mısır’dan aldığını ileri sürmektedir.

Ona göre iki Musa vardır: Biri çabuk kızabilen, diğeri ise yüreği geniş hoşgörülü. İki tanrı vardır: Biri Yahova öteki ise Elohim. Böylece Tevrat’ın iki akımı yada yorumu doğmuş oldu: Biri Yahveist öteki Elohist. İki farklı ismin, iki farklı tanrıya işaret ettiğini aktarır.

Bir de Musa’nın öldürülmesi meselesi vardır. Daha önce Totem ve Tabu kitabında da okumuştum. Tabu’nun ve cinsel yasakların ortaya çıkmasının “Babayı öldürmek” ile bağlantılı olduğunu ileri sürmekteydi. Ona göre İsa’nın çarmıha gerilmesi de bu duruma işaret etmekteydi. Bu görüşlerini yine Totem ve Tabu kitabından alıntılayarak bir de bunu Musa için tekrarlar.

Beğendiğim bir kitap olduğunu söyleyemem. Herşeyden önce bu kitap, Yahudi inancına ve tarihine dışardan bir okuma getirmektedir. İçerde ne söylendiğine asla bakmamaktadır. Yahudilerin kendileri hakkında kendi tarihlerine ilişkin anlatageldiği hiçbir malzemeye bakmadan sırf kendinden önceki iki psikologun yorumlarını bu kadar bilimsel sayması ciddi bir eksiklik.

Anahtar Kavramlar

- Freud Kitaplığı

- Dinler Tarihi

- Psikanaliz

Muhammed Bakır es-Sadr – Fedek (Arapça)

Fedek ile ilgili çapraz okumalar yapıyorum. Kitap da bir tür belgesel roman gibi duygusal cıvık cıvık. Bilimsel bir değeri yok. Zaman kaybı.

Muhammed Bakır es-Sadr Iraklı çağdaş bir Şii alimi. Saddam Hüseyin bunu 1980’lerde idam etmişti. Şimdiki Mukteda es-Sadr’ın büyük amcası yada dedesi. (emin değilim)

Muhammed Bakır es-Sadr Ayetulah el-Uzma idi. Irak (Necef) şiilerinin tersine daha ilk yıllarda İran devrimini destekliyordu. Yani devrimci bir alim idi. Halen Irak şiileri arasında İranı en fazla destekleyen grup Sadr grubudur.

Yazarın Türkçe’ye de çevirilmiş İslam Ekonomi Doktrini adlı bir kitabı da mevcut idi.

İbni Teymiyye’nin şiilere reddiye yazdığı Mihacüs Sünne isimli kitabına reddiye yazan bir kaç şii mevcut. Onların (Arapça) kitaplarını da internetten buldum. Bir tanesini açıp Fedek konusuna baktım o da aynı. Yani İbni Teymiyye’nin yaptığı rivayet kritiği meseleye getirdiği nasslar, normlar, hukuki yorumlar göz ardı edilerek onun üslubuna takılıyor ve duygusallık yapıyordu. Diyordu ki, “İbni Teymiyye Fatıma’ya ‘dünyevi mal istemesinin övünç/erdem bir tarafı yoktur’ lafını nasıl söyler. O ki Peygamberin parçası o ki, peygamberin ciğeri...”

Bu mudur yani? Vereceğiniz cevap bu mudur? O zaman siz de önce Peygamber’in eşi, kalbi, aşkı, Aişe hakkında ettiğiniz iftiralara bir bakın...

Anahtar Kavramlar

- Şia

- Fedek

Necip Keylani - Hemametu Selam (Arapça Roman)

Lise yıllarında Necip Keylani’nin (Türkçe) romanlarını okumuştum. Bu Arapça romanı da uzun süredir rafımda duruyordu. Kitabın konusu şöyle: Genç bir erkek ve genç bir kız birbirini seviyorlar. Erkek bir şeyh’in (bizdeki ağa diyelim) oğludur. Gizli gizli buluşuyor evlenme ve kavuşma hayalleri kuruyorlar. Sonra ailelerine açmaya hazırlanırken oğlanın babası olan şeyh bir kız istemeye gider. Meğer istediği kız, aslında oğlunun aşık olduğu ve evlenmeyi istediği kızdır. Şeyhi kıramazlar ve kızı bile bile ona verirler.

Eski bir Arap dizisinden hatırladığım benzer bir hikaye de Endülüs’ün yıkılış tarihinde geçer. Son Endülüs sultanı Ebu Abdullah Muhammed henüz prens iken bir ara Kastilya krallığına esir düşer. Orada esarette iken güzelliği dillere destan bir prensese aşık olur. Daha sonra Hristiyanlar Ebu Abdullah’ı serbest bırakırlar. Ebu Abdullah prensesin hayalini kurar. Bu arada halen Sultan olan babası Ebul Hasan, bir savaşta Kastilya Krallığını yener ve aldığı esirler arasında oğlunun sevdiği prenses de vardır. Ebu Abdullah sevinir. Ancak babası Ebul Hasan bunu bildiği halde güzel prensesi kendine alır. Baba ile oğul arasında çatışma başlar.

Elbette bu tür hikayeler sadece Arap kültürüne has değil. Mesela Moliere’in Cimri kitabında da böyle bir anlatı vardır. Harpagon’un (Cimri) oğlu bir kız ile birbirini severler. Evlenmeyi düşünürler. Sonra oğlu babasına açmayı düşündüğü bir sırada Harpagon bu kızla evleneceğini söyler. Oğluna “böylece sana da bedavaya kızın dul annesini alırız” diye müjde de verir.

Anahtar Kavramlar

- Arap Edebiyatı

- Romanlar

Etfalul Ğabe (Arapça Öykü)

Bir dizi Arapça öykü/masal kitapları var. Ortalama 50’şer sayfalık. Ama bu ay biraz tembellik ettim, şimdilik sadece bunu okudum.

Anahtar Kavramlar

- Arap Mitolojisi

Diğer

Ayrıca Roma, Emeviler, Endülüs, Fedek, konulu Türkçe ve Arapça bazı makaleler, tezler ve Ansiklopedi maddeleri de okudum.