Huntington'un "Demokrasi Dalgaları" adını verdiği bir teorisi var. Bu politik/sosyolojik analize göre belirli dönemlerde demokratikleşme dalgaları görülmektedir. Keza Huntington bunun tersinden de bahseder. Tersine dalgalar genellikle bir askeri darbe ile görülen demokrasiden uzaklaşma ve otoriterleşme eğilimleridir.
2. Dünya savaşından hemen sonra dünyada büyük bir demokratikleşme dalgası görülmüştür. Keza 1980'lerde ve 2000'lerde ikinci ve üçüncü demokrasi dalgaları görülmüştür.
Askeri darbeler ve tersine demokrasi dalgaları ise 1950'lerin sonları ile 1960'larda görülmüştür. Yine 1970'lerde ikinci bir darbeler dalgası görülmektedir.
2. Dünya savaşından bu yana dünyada 475 darbe girişimi yaşanmış ve bunlardan 236 tanesi başarıya ulaşmıştır.
Dünyada en çok darbelerin görüldüğü yer sırasıyla
Afrika (101)
Latin Amerika (70)
Orta ve Uzak Asya (36)
Ortadoğu ve Arap ülkeleri (21)
Avrupa ( 8 ) şeklindedir.
Yani bu dönemde İspanya, Portekiz ve Yunanistan başta olmak üzere Avrupa ülkelerinde de askeri darbeler görülmüştür.
Türkiye'de
1960 (27 Mayıs askeri darbesi)
1971 (12 Mart muhtırası)
1997 (28 Şubat postmodern darbesi)
2007 (27 Nisan e-Muhtırası)
2016 (15 Temmuz darbe girişimi)
darbe veya darbe girişimleri görülmüştür.
Darbeler Neden Oluyor?
Gözlem ve analizime göre darbelerin sebebi dış tehditler karşısında ordunun güçlenmesi ve artan militarizasyon karşısında ordunun sivil siyaset ve bürokrasiden daha güçlü hale gelmesidir. Bu durumlarda ordu ana özne haline gelmeye başlar ve sivil siyasete ayar vermeye onu yönlendirmeye yıkmaya ve tehdit etmeye başlar.
Türkiye özelinde bakarsak ordunun 2. Dünya Savaşından sonra bu kadar güçlenmesinin askeri yatırımların bu kadar büyümesinin ana sebebi artan Rus yayılmacılığı tehdididir. Hatırlanacağı gibi Rusya 2. Dünya Savaşından sonra Türkiye'den toprak ve boğazların yönetimini istemiştir. Türkiye bu tehdit karşısında NATO'ya girmeye çalışmış ve NATO vizyon ve misyonu çerçevesinde de askeri kapasitesini arttırmak zorunda kalmıştır.
Yani Türkiye'deki darbelerin bir sebebi de Rusya'dır dersek yanılmış olmayız.
0 yorum:
Yorum Gönder