10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü

10 Aralık Dünya İnsan Hakları günü imiş. Böyle bir bilince ve farkındalığa sebep olmasını dilerim.

İnsan hakları bireyi merkeze alan bir düşünce ve değerler sistemidir. İnsan hakları ihlali devletler tarafından yapılır. İnsan hakları iddiası da devlete karşı dile getirilir. Daha iyi anlaşılması için basit bir örnek vereyim. Ali Veli'ye tokat atsa bu suç olur, ama insan hakları ihlali değildir. Lakin Polis Ali'ye tokat atsa bu insan hakları ihlali olur. Fakat şu da insan hakları ihlaline girer. Eğer Ali eşkiyalık yapar ve Veli'ye zarar verirse ve polis de göz yumarsa bu yine insan hakları ihlaline girer. Çünkü devlet yapması gerekeni yapmamış bireyi korumamıştır. Burada insan hakları ile devlet arasında ayrıştırılamaz bir ilişki vardır.

Anayasa'nın büyük çoğunluğu aslında insan haklarını kurallarını düzenler. Anayasa'nın iki misyonu var. Biri devletin idari sistemini ve yapısını açıklar. Bizim mevcut anayasamızda 1'den 9'a kadarki maddeler devletin asli yapısını açıklayan giriş mahiyetindeki maddelerdir. Madde 10'dan 74'e kadarki kanunların tümü insan hakları ile ilgilidir. 75'ten sonraki maddeler de idari sistemi ve diğer konuları açıklar. Yani anayamızın 60'a yakın maddesi insan hakları ile ilgilidir.

İnsan hakları üç kategoride incelenir:

- Negatif haklar
- Pozitif haklar
- Siyasi haklar

1) Negatif haklar: Yani devletin insana karşı yapmaması gerektiği şeylerdir. Buna anayasada "Çekirdek Haklar" da deniliyor. Bu haklar savaş halinde bile ihlal edilemez. İnsanı öldürmek, işkence yapmak, maddi ve manevi bütünlüğüne karşı herhangi bir eylemde bulunmak, inancını düşünce ve kanaatini açıklamaya zorlamak savaş ortamında bile yasaktır. Bunları ihlal eden devlet görevlileri "insanlık suçu" işlemiş olurlar.

2) Pozitif haklar: Vatandaşların insanca bir yaşam sürebilmesi için devletin yapması gereken şeylerdir. Adil yargılanma hakkı, güvenlik içinde olma hakkı, çalışma hakkı, kamu hizmetinden yararlanma ve kamu hizmeti girme hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı vs.

3) Siyasi haklar: Düşüncesini özgürce ifade edebilme hakkı, inancını özgürce icra etme hakkı, seçme ve seçilme hakkı, siyasi katılım hakkı, dernek vakıf sendika parti vs. üye olma veya kurma hakkı vs. gibi haklardır.

Unutmayalım ki devlet insan için vardır. Hak Teala buyurur ki "Kim haksız yere bir insanı öldürürse tüm insanlığı öldürmüş gibidir" Bir insana karşı bilinçli olarak yapılan bir haksızlık adaleti zedeler ve tüm toplumu yozlaştırır. Onun için adalet birey içindir ve bireyin hakkı korunmadan toplumsal adalet de sağlanamaz. Devletin yüceleştirildiği toplumlarda dramatik olarak birey küçültülür ve insan hakları ihlalleri de yaşanır.

Onun için "önce birey" önce "insan hakları" diyoruz.

12 Aralık 2021 tarihinde facebookta paylaşıldı.